De Krönungsmesse van Mozart in Vaals op zondag 25 juni 2023
Zondag 25 juni 2023 was het dan eindelijk zover: de Krönungsmesse in Vaals.
Het woord eindelijk is hier zeker op zijn plaats. Het is namelijk alweer drie jaar geleden dat de “Erstaufführung” van deze mis in de Pauluskerk gepland werd. Het verhaal is bekend. Corona. Ondanks deze noodgedwongen pauze zijn de plannen om deze mis uit te voeren, altijd overeind gebleven. De Krönungsmesse vond dit jaar voor het eerst plaats in Vaals, nadat Eijs in 2019 besloot te stoppen met de jaarlijkse traditie om de Messe in de Agathakerk uit te voeren.
Over de Krönungsmesse Mozart zijn natuurlijk boeken vol geschreven maar een korte historische omschrijving en nadere uitleg over de opbouw mag in dit stuk niet ontbreken.
De Krönungsmesse is geschreven voor 4 solozangers, een koor en een orkest.
Op Paaszondag 1779 werd de mis voor het eerst uitgevoerd in de Salzburger Dom. Hier was Mozart destijds in dienst als organist. De naam Krönungsmesse heeft de mis te danken aan de uitvoering in 1791, toen zij nogmaals werd uitgevoerd bij de kroning van keizer Leopold II tot koning van Bohemen. De opdracht voor Mozart was om een mis te componeren die niet al te lang zou duren. Het is dan ook een zogenaamde missa brevis (korte mis), die officieel Missa in C Major KV 317 wordt genoemd. De mis bestaat uit de volgende zes delen: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Benedictus en Agnus Dei. Ze duurt in totaal ongeveer een half uur en is dus een waarlijke missa brevis.
Samen met Vocallis Internationaal Festival is het idee van een heuse Vaalser Mozartweek uitgewerkt.
De week die op 16 juni begon met het Opmaat concert in de Kopermolen. Een zeer geslaagd concert, met o.a. sopraan Barbara Haveman, jong talent Ilgin Top als violiste en Abigail Richards op de piano. Op 25 juni volgde de Krönungsmesse. De mis werd uitgevoerd door het Koninklijk Mannenkoor Cecilia 1837 Vaals I CCK’74, Heerlense Oratorium Vereniging, vrouwelijke projectzangers uit de regio, het Ensemble Conservatoire en de solisten Hanna Morisson (sopraan), Carla Vinke (alt), Pascal Pittie (tenor) en Nanco de Vries (bas).
Bij de ingang van de St. Pauluskerk werden de 430 kerkgangers/concertbezoekers op feestelijke wijze begroet door ‘de Jarde’ Vaals, die aan weerszijden van een rode loper in prachtige historische uniformen stond opgesteld. Tijdens de intocht in de kerk van de geestelijkheid en acolieten werd het Salve Mundi van Peter Joseph von Lindpainter gezongen. De oorspronkelijke versie werd door concertmeester Rob Engels van Ensemble Conservatoire speciaal voor deze gelegenheid gearrangeerd voor een symfonieorkest.
Bij de eerste tonen van het Kyrie was de kwaliteit van de uitvoering en de grootsheid van het werk al meteen duidelijk. Het Gloria, met zijn oneindig Amen werd gevolgd door het openingsgebed en de eerste lezing door de drie celebranten. De teksten werden zowel in de Nederlandse als in de Duitse en Franse taal uitgesproken. De sopraan zong vervolgens Alleluia uit Exsultate Jubilate K.V. 165 van Mozart. Het Credo met zijn vele meerstemmige passages werd indrukwekkend en strak gezongen door de meer dan 80 zangers onder leiding van Emmanuël Pleijers. Op dit soort momenten was het jammer dat we (nog) niet mochten klappen. Na het Ave Verum werden achtereenvolgens het (zeer korte) Sanctus met zijn prachtige begintonen en het Benedictus gezongen. Ook hierbij werd weer duidelijk dat de stemmen van vier solisten prachtig op elkaar waren afgestemd. Na het eucharistisch gebed volgde het Agnus Dei, het langste onderdeel van de Krönungsmesse.
Na de communie werden nog het Kyrie uit Litaniae K.V.243 van Mozart en het Laudate Dominum K.V.339 van W.A. Mozart uitgevoerd. Met name dit laatste lied werd vol overgave vertolkt door sopraan en koor.
We verlaten Mozart en geven ons over aan de prachtige tonen van het Halleluja van Händel. Dit is een vaak vertolkt werk, met uitdagende passages voor sopranen. Maar die lieten zich niet uit het veld slaan door de moeilijkheid en vulden de kerk met majestueuze klanken en een bijna ademloos publiek. Het was een prachtige afsluiting van de Krönungsmesse een ware kroon op het werk van alle uitvoerenden en misschien een opmaat voor een volgende traditie. Het enthousiaste publiek sloot dan ook af met een oorverdovend en langdurig applaus.
Na de uitvoering was er een nazit in en rond de Kopermolen. Deze gezellige bijeenkomst is tot stand gekomen met medewerking van een groot aantal Vaalser verenigingen zoals Koninklijke Harmonie St. Cecilia 1836, Harmonie St. Catharina Lemiers, Schutterij St. Paulus Vaals, CV de Grensülle Vaals, ‘de Jarde’ Vaals en koperensemble Stolz ohne Holz. Er werd o.a. vol enthousiasme teruggeblikt naar een succesvol evenement in de gemeente Vaals.
Afsluitend een treffend citaat:
“Een van de mooiste missen van Mozarts hand met een ongrijpbaar mengsel van jubel, reflectie, spiritualiteit en niet in de laatste plaats godsvertrouwen, gevat in een adembenemende instrumentale en vocale schittering.”
Een mooiere omschrijving is nauwelijks denkbaar en is zeker van toepassing op deze uitvoering van de Krönungsmesse in Vaals!
BN